14 Yaş Dikkat Eksikliği Nasıl Tedavi Edilir

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Nedir ve Nasıl Tanımlanır?

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), genellikle çocukluk döneminde başlayan, dikkat eksikliği, hiperaktivite ve impulsivite gibi belirtilerle karakterize edilen bir nörolojik bozukluktur. Bu durum, bireyin günlük yaşam aktivitelerinde, sosyal ilişkilerinde ve akademik performansında sorunlara yol açabilir. DEHB, üç ana belirti kümesi ile tanımlanır: dikkat eksikliği, hiperaktivite ve impulsivite. Dikkat eksikliği, bireyin detaylara dikkat etmede, görevleri tamamlamada ve organizasyon becerilerinde zorluk yaşaması olarak kendini gösterir. Hiperaktivite, aşırı hareketlilik, huzursuzluk ve yerinde duramama olarak ortaya çıkabilir. Impulsivite ise, düşünmeden hareket etme, sırasını beklememe ve başkalarının sözünü kesme gibi davranışlarla karakterize edilir.

14 Yaş Dikkat Eksikliği Ana Nedenleri Nelerdir?

DEHB’nin nedenleri tam olarak anlaşılmamış olsa da, genetik, çevresel ve nörolojik faktörlerin bir kombinasyonu olduğuna inanılmaktadır. Genetik faktörler, aile hikayesi olan bireylerde daha yüksek bir risk taşır. Çevresel faktörler arasında prenatal sigara kullanımı, düşük doğum ağırlığı ve erken doğum gibi faktörler yer alabilir. Nörolojik olarak, DEHB’li bireylerde beyin yapısı ve işlevinde farklılıklar gözlemlenmiştir, özellikle dopamin ve norepinefrin sistemlerinde anormallikler görülmektedir. Bu faktörler, 14 yaşındaki ergenlerde dikkat eksikliği sorunlarının gelişmesine katkıda bulunabilir.

14 Yaş Dikkat Eksikliği Belirtiler ve İşaretler

• Odaklanma zorluğu: Görevlere konsantre olma ve sürdürmede güçlük.
• Detaylarda hata yapma: Ödevlerde veya projelerde dikkatsizlik nedeniyle hata yapma.
• Organizasyon becerilerinde zorluk: Eşyaları kaybetme, zaman yönetimi sorunları.
• Aşırı hareketlilik: Huzursuzluk, yerinde duramama.
• Impulsif davranışlar: Düşünmeden konuşma veya davranma.
• Unutkanlık: Günlük rutinleri veya sorumlulukları unutma.
• Sabırsızlık: Sırasını beklemekte zorlanma.

Teşhis Süreci ve Yöntemleri

DEHB teşhisi konulması için kapsamlı bir değerlendirme süreci gereklidir. Bu süreç genellikle bir psikiyatri uzmanı veya çocuk psikoloğu tarafından yürütülür. Teşhis için klinik görüşmeler, ebeveyn ve öğretmen görüşmeleri, psikolojik testler ve davranışsal değerlendirmeler kullanılır. DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) kriterlerine göre en az altı belirtinin varlığı ve bu belirtilerin iki farklı ortamda (örneğin evde ve okulda) ortaya çıkması gerekmektedir. Ayrıca belirtilerin 12 yaş altından başlamış olması ve başka bir psikolojik bozuklukla açıklanamaması gerekir.

Kimler Risk Altında?

DEHB her yaştan insanı etkileyebilir ancak çocukluk döneminde daha sık teşhis konulur. Erkek çocuklarda kız çocuklarına göre daha sık görülür. Ailede DEHB öyküsü olan bireyler risk altındadır. Ayrıca prematur doğum, düşük doğum ağırlığı ve annenin hamilelik sırasında sigara kullanması gibi çevresel faktörler de riski artırabilir. Ergenlik döneminde ise hormonal değişiklikler ve artan akademik beklentiler nedeniyle DEHB belirtileri daha belirgin hale gelebilir.

İlişkili Diğer Psikolojik Durumlar

DEHB sıklıkla diğer psikolojik durumlarla birlikte görülür. Bu durumlar arasında depresyon kaygı bozuklukları otizm spektrum bozukluğu öğrenme bozuklukları yer alır. Bu eş zamanlı durumlar DEHB’nin tedavisini etkileyebilir bu nedenle doğru tanı koymak önemlidir.

Tedavi Yöntemleri

Tedavi planı genellikle ilaç tedavisi ile başlar:

İlaç Tedavisi: DEHB tedavisinde kullanılan ilaçlar genellikle merkezi sinir sistemini uyarıcı ilaçlardır.
Davranış Terapisi: Davranış terapisi çocuğun veya ergenin günlük yaşam becerilerini geliştirmesine yardımcı olabilir.
Eğitim Programları: Eğitim programları çocuğun veya ergenin akademik performansını geliştirmesine yardımcı olabilir.
Aile Terapisi: Aile terapisi aile üyelerinin birbirleriyle iletişimlerini geliştirmelerine yardımcı olabilir.

Günlük Yaşamda Başa Çıkma Stratejileri

Günlük yaşamda başa çıkma stratejileri:

Zaman Yönetimi: Zaman yönetimi becerilerini geliştirmek için planlama yapmak önemlidir.
Organizasyon: Eşyaları organize etmek için sistematik bir yaklaşım benimsemek faydalıdır.
Odaklanma Teknikleri: Odaklanmayı artırmak için düzenli molalar vermek yararlıdır.
Stres Yönetimi: Stres yönetimi tekniklerini uygulamak rahatlamayı sağlar.

Hastanelerde Tedavi Seçenekleri Nelerdir?

Hastanelerde tedavi seçenekleri:

Psikiyatri Uzmanı Görüşmesi: Bir psikiyatri uzmanıyla görüşmek tanı koymak için önemlidir.
Psikolojik Testler: Psikolojik testler uygulamak tanı koymak için yararlıdır.

Neyi Beklemeliyiz?

Beklenilmesi gerekenler:

Tedavi sürecinin uzun sürmesi muhtemeldir.
Tedavi planının sürekli gözden geçirilmesi gerekebilir.

Bu stratejileri uygulayarak DEHB’li bireyler günlük yaşamlarında daha başarılı olabilirler.

sonuç olarak
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), etkili bir şekilde yönetilebilen bir durumdur. Uygun tedavi yöntemleri ile belirtiler kontrol altına alınabilir .