Sınıf Çocuk Ruh Sağlığı Sayfa 90

Çocuklarda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)

Çocuklarda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocukluk döneminde sıkça karşılaşılan bir nöro gelişimsel bozukluktur. Bu durum, dikkat eksikliği, hiperaktivite ve impulsivite gibi belirtilerle karakterize edilir. DEHB, çocukların günlük yaşamlarını, sosyal ilişkilerini ve akademik performanslarını olumsuz etkileyebilir. Bu makalede, DEHB’nin tanımı, nedenleri, belirtileri, teşhis süreci, risk grupları, ilişkili diğer psikolojik durumlar, tedavi yöntemleri, günlük yaşamda başa çıkma stratejileri ve ne zaman profesyonel yardım alınması gerektiği gibi konular ele alınacaktır.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Nedir ve Nasıl Tanımlanır?

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocukluk döneminde başlayan ve uzun süren bir nöro gelişimsel bozukluktur. DEHB, dikkat eksikliği, hiperaktivite ve impulsivite gibi üç temel belirti grubuyla tanımlanır. Dikkat eksikliği, çocukların bir göreve odaklanma ve sürdürme yeteneğinde eksiklik olarak görülür. Hiperaktivite, aşırı hareketlilik ve huzursuzluk olarak ortaya çıkabilir. Impulsivite ise, çocukların düşünmeden hareket etme ve kontrolsüzce davranma eğilimini ifade eder. Bu belirtiler, çocukların günlük yaşamlarında, sosyal ilişkilerinde ve akademik performanslarında sorunlara yol açabilir.

Ana Nedenleri Nelerdir?

DEHB’nin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik, nöro biyolojik ve çevresel faktörlerin bir araya gelmesinin bu durumun ortaya çıkmasında rol oynadığı düşünülmektedir. Genetik faktörler, ailede DEHB öyküsü olan çocuklarda daha sık görülür. Nöro biyolojik faktörler ise, beyin yapısındaki farklılıklar ve dopamin, norepinefrin gibi nörotransmitterlerin işlev bozuklukları ile ilişkilendirilir. Çevresel faktörler arasında ise, prenatal sigara kullanımı, düşük doğum ağırlığı ve erken doğum gibi faktörler sayılabilir.

Belirtiler ve İşaretler

DEHB’nin belirtileri ve işaretleri çeşitlilik gösterebilir. Bazı çocuklar daha çok dikkat eksikliği, bazıları ise hiperaktivite ve impulsivite belirtileri sergiler.

• Odaklanma güçlüğü: Çocuklar, bir göreve odaklanmakta zorlanır ve sık sık dikkatlerini dağıtır.
• Huzursuzluk: Çocuklar, oturmak veya hareketsiz kalmakta zorlanır ve sık sık yerlerinden kalkar.
• Impulsivite: Çocuklar, düşünmeden hareket eder ve başkalarının sözünü kesebilir.
• Unutkanlık: Çocuklar, sık sık eşyalarını kaybetme veya unutma eğilimindedir.
• Organizasyon sorunları: Çocuklar, zamanlarını yönetmekte ve görevlerini organize etmekte zorlanır.

Teşhis Süreci ve Yöntemleri

DEHB teşhisi, genellikle bir psikiyatrist veya çocuk psikoloğu tarafından yapılır. Teşhis süreci, çocuğun davranışlarının değerlendirilmesi, aile ve öğretmenlerle görüşme, fiziksel muayene ve psikolojik testlerin uygulanması gibi adımları içerir. Teşhis kriterleri, Amerikan Psikiyatri Birliği’nin DSM-5 tanı kriterlerine göre belirlenir. Buna göre, çocukta en az altı adet dikkat eksikliği ve/veya hiperaktivite-impulsivite belirtisi olması gerekir.

Kimler Risk Altında?

DEHB, her yaştan ve sosyoekonomik düzeyden çocuklarda görülebilir. Ancak, bazı risk faktörleri bu durumun ortaya çıkma olasılığını artırabilir. Ailede DEHB öyküsü olan çocuklar, preterm doğan bebekler, düşük doğum ağırlıklı bebekler ve prenatal sigara kullanımı gibi faktörler risk altında olan gruplardır.

İlişkili Diğer Psikolojik Durumlar

DEHB, sıklıkla diğer psikolojik durumlarla birlikte görülür. Bu durumlar arasında öğrenme bozuklukları, davranış bozuklukları, anksiyete bozuklukları ve depresyon sayılabilir. DEHB’li çocuklar, aynı zamanda otizm spektrum bozukluğu veya tik bozukluğu gibi diğer nöro gelişimsel bozukluklar açısından da risk altındadır.

Tedavi Yöntemleri ve Çözümler

DEHB tedavisi, genellikle çok yönlü bir yaklaşımı içerir. Tedavi seçenekleri arasında davranış terapis, aile terapisi, eğitim ve ilaç tedavisi bulunur. Davranış terapis, çocukların ve ailelerin davranışlarını değiştirmeye yöneliktir. Aile terapisi, aile üyelerinin birbirleriyle ilişkilerini güçlendirmeye yardımcı olur. Eğitim, çocukların akademik ve sosyal becerilerini geliştirmeye yöneliktir. İlaç tedavisi ise, DEHB belirtilerini azaltmaya yardımcı olabilir.

Günlük Yaşamda Başa Çıkma Stratejileri

DEHB’li çocuklar ve aileleri, günlük yaşamda başa çıkma stratejileri geliştirebilir. Bu stratejiler arasında, günlük rutin oluşturma, görevleri küçük parçalara bölme, hatırlatıcılar kullanma ve düzenli egzersiz yapma bulunur. Ayrıca, aileler, çocuklarının güçlü yönlerini desteklemeye ve onları teşvik etmeye özen göstermelidir.

Ne Zaman Profesyonel Yardım Alınmalı?

Eğer çocuğunuzun davranışlarında endişe verici bir durum fark ediyorsanız, bir uzmandan profesyonel yardım almanız gerekebilir. DEHB şüphesi taşıyan çocuklar, bir psikiyatrist veya çocuk psikoloğu tarafından değerlendirilmelidir. Erken tanı ve tedavi, çocuğunuzun uzun vadeli prognozunu olumlu yönde etkileyebilir.

Sonuç olarak

Çocuklarda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), erken tanı ve tedavi ile yönetilebilen bir durumdur. DEHB’nin belirtileri, nedenleri, teşhis süreci, risk grupları, ilişkili diğer psikolojik durumlar, tedavi yöntemleri, günlük yaşamda başa çıkma stratejileri ve ne zaman profesyonel yardım alınması gerektiği gibi konuları anlamak, DEHB’li çocuklara ve ailelerine yardımcı olabilir. Uzmanlarla işbirliği yaparak, DEHB’li çocukların potansiyellerini gerçekleştirmelerine ve sağlıklı bir şekilde büyümelerine yardımcı olunabilir.