Vücut Odaklı Tekrarlayıcı Davranışlar (BFRBs): Çocuklarda Deri Yolma ve Dudak Isırma Tedavisi

Vücut Odaklı Tekrarlayıcı Davranışlar (BFRBs) Nedir ve Nasıl Tanımlanır?

Vücut Odaklı Tekrarlayıcı Davranışlar (BFRBs), bireylerin kendi vücutlarına yönelik tekrarlayan ve kontrolsüz davranışlar sergilemeleriyle karakterize edilen bir dizi psikolojik durumdur. Bu davranışlar, genellikle bireyin kendi vücuduna zarar verebilecek şekilde tekrarlanır ve kontrol edilemez. BFRBs, deri yolma, dudak ısırma, saç çekme, tırnak yeme gibi çeşitli davranışları içerebilir. Bu durumlar, bireyin günlük yaşamını olumsuz etkileyebilir ve sosyal, duygusal ve fiziksel sorunlara yol açabilir.

Ana Nedenleri Nelerdir?

BFRBs’nin ana nedenleri tam olarak anlaşılamamıştır, ancak bu durumların gelişiminde genetik, çevresel ve psikolojik faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Stres, anksiyete, depresyon gibi duygusal durumlar BFRBs’nin ortaya çıkmasını tetikleyebilir. Ayrıca, bireyin kendi vücuduna yönelik olumsuz bir imajı veya beden algısı bozukluğu da bu durumların gelişimine katkıda bulunabilir. Bazı araştırmalar, BFRBs’nin beyindeki serotonin seviyeleriyle ilişkili olabileceğini öne sürmektedir.

Belirtiler ve İşaretler

BFRBs’nin belirtileri ve işaretleri çeşitlilik gösterebilir, ancak genellikle aşağıdaki durumlar gözlemlenir:

• Deri yolma veya koparma
• Dudak ısırma veya emme
• Saç çekme veya koparma
• Tırnak yeme veya koparma
• Kontrol edilemeyen tekrarlayıcı davranışlar
• Duygusal stres veya anksiyete
• Bedensel zarar veya yara oluşumu
• Sosyal izolasyon veya utangaçlık

Teşhis Süreci ve Yöntemleri

BFRBs’nin teşhisi, genellikle bir psikiyatrist veya çocuk psikoloğu tarafından yapılan kapsamlı bir değerlendirme ile gerçekleştirilir. Teşhis sürecinde, bireyin davranışları, duygusal durumu ve tıbbi geçmişi değerlendirilir. Ayrıca, aile üyeleri veya yakın çevreden alınan bilgiler de teşhis sürecine katkıda bulunabilir. BFRBs’nin teşhisinde kullanılan bazı ölçütler arasında:

Amerikan Psikiyatri Birliği’nin (APA) yayınladığı “Zihinsel Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı”nda (DSM-5) yer alan tanı ölçütleri
Uluslararası Hastalık Sınıflaması (ICD-10) kriterleri

Kimler Risk Altında?

BFRBs, her yaştan bireyi etkileyebilir, ancak çocuklar ve ergenler özellikle risk altındadır. Ailesinde BFRBs öyküsü olan bireyler, stresli veya duygusal olarak zorlayıcı bir ortamda yaşayanlar, beden algısı bozukluğu veya düşük özgüvenli olanlar da risk grubunda yer almaktadır. Ayrıca:

Otizm spektrum bozukluğu gibi nöro-gelişimsel bozuklukları olan çocuklarda
Anksiyete bozukluğu olanlarda
Depresyonu olanlarda

İlişkili Diğer Psikolojik Durumlar

BFRBs sıklıkla diğer psikolojik durumlarla birlikte görülür. Bu durumlar arasında:

Anksiyete bozukluğu
Depresyon
Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB)
Tourette sendromu
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB)

Tedavi Yöntemleri ve Çözümler

BFRBs tedavisi genellikle terapi merkezlidir. Tedavi seçenekleri arasında:

Bilişsel-davranışçı terapi (BDT)
Habit reversal training (HRT)
Farmakoterapi (antidepresan ilaçlarla)
Aile terapisi

Tedavi planı bireysel ihtiyaçlara göre uyarlanır.

Günlük Yaşamda Başa Çıkma Stratejileri

Günlük yaşamda BFRBs ile başa çıkmak için bazı stratejiler geliştirilebilir:

1. Stres yönetimi tekniklerini öğrenmek: Yoga gibi gevşeme egzersizleri yapmak.
2. Sağlıklı başa çıkma mekanizmaları geliştirmek: Spor yapmak.
3. Sosyal destek ağını güçlendirmek: Arkadaşlarla görüşmek.

Bu stratejiler bireyin günlük yaşam kalitesini iyileştirebilir.

Ne Zaman Profesyonel Yardım Alınmalı?

Bireylerde şu durumlarda profesyonel yardım alınması önerilir:

1. BFRB’lerin sıklaşması veya şiddetlenmesi,

2. Günlük yaşamı etkileyen durumların ortaya çıkması,

Bu belirtiler gözlendiğinde uzmandan destek alınması gerekir.

Sonuç olarak, Vücut Odaklı Tekrarlayıcı Davranışlar (BFRBs), özellikle çocuklarda deri yolma ve dudak ısırma gibi belirtilerle kendini gösteren önemli bir psikolojik sorundur; erken tanı ve etkili tedavi yöntemleriyle bireylerin bu durumdan etkilenmesini azaltmak mümkündür.