Dikkat Dağınıklığı ve Hiperaktivite Testi

Dikkat Dağınıklığı ve Hiperaktivite Bozukluğu (ADHD) Nedir ve Nasıl Tanımlanır?

Dikkat Dağınıklığı ve Hiperaktivite Bozukluğu (ADHD), genellikle çocukluk döneminde başlayan, ancak yetişkinlikte de devam edebilen bir nöro-gelişimsel bozukluktur. Bu durum, dikkat eksikliği, hiperaktivite ve impulsivite (dürtüsel davranış) gibi belirtilerle karakterize edilir. ADHD, bireyin günlük yaşam aktivitelerini, sosyal ilişkilerini ve iş veya okul performansını olumsuz etkileyebilir. Tanı, genellikle klinik bir değerlendirme yoluyla konulur ve bu değerlendirme, kişinin tıbbi geçmişini, davranışsal gözlemlerini ve bazen de psikolojik testleri içerir.

Ana Nedenleri Nelerdir?

ADHD’nin kesin nedenleri tam olarak anlaşılmamış olsa da, genetik, çevresel ve nörolojik faktörlerin bir kombinasyonu olduğuna inanılmaktadır. Genetik çalışmalar, ADHD’nin ailelerde yaygın olduğunu göstermektedir; eğer ebeveynlerden biri ADHD’ye sahne ise, çocuklarında bu durumu geliştirmesi daha olasıdır. Çevresel faktörler arasında prenatal sigara kullanımı, erken doğum ve düşük doğum ağırlığı gibi faktörler sayılabilir. Nörolojik olarak, ADHD’li bireylerde beyin yapı ve fonksiyonunda farklılıklar olduğu görülmektedir, özellikle de dikkat ve ödül sistemleriyle ilgili bölgelerde.

Belirtiler ve İşaretler

ADHD’nin belirtileri üç ana kategoride toplanabilir: dikkat eksikliği, hiperaktivite ve impulsivite.

• Dikkat Eksikliği: Detaylara dikkat etmekte zorlanma, kolayca dikkatin dağılması, talimatları takip etmekte zorlanma ve günlük aktiviteleri organize etmekte güçlük çekme gibi belirtiler içerir.
• Hiperaktivite: Aşırı hareketlilik, yerinde oturamama, koşma veya tırmanma gibi aktivitelerde aşırı katılım ve sessizce oturmak zorunda kalındığı durumlarda huzursuzluk gösterme gibi belirtilerle kendini gösterir.
• Impulsivite: Düşünmeden hareket etme, başkalarının sözünü kesme, sıra beklemekte zorlanma ve duygusal patlamalar gibi dürtüsel davranışlar sergileme eğilimini ifade eder.
• Yaygın bir semptom: Bu belirtilerin birçoğu zaman zaman herkes tarafından deneyimlenebilir, ancak ADHD’li bireylerde bu belirtiler daha sık, daha şiddetli ve günlük yaşamı olumsuz etkileyecek düzeydedir.

Teşhis Süreci ve Yöntemleri

ADHD teşhisi koymak için tek bir test bulunmamaktadır. Teşhis süreci genellikle klinik bir görüşme, tıbbi geçmişin gözden geçirilmesi ve çeşitli psikolojik değerlendirmeleri içerir. Klinisyenler, tanı kriterlerini değerlendirmek için DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th Edition) kriterlerini kullanırlar. Bireyin en az altı adet dikkat eksikliği ve/veya hiperaktivite-impulsivite belirtisi göstermesi gerekir. Ayrıca, bu belirtilerin iki veya daha fazla farklı ortamda (örneğin evde ve okulda) ortaya çıkması ve kişinin gelişimsel düzeyine uygun olmayan olması gerekir.

Kimler Risk Altında?

ADHD her yaş grubundan insanı etkileyebilir, ancak genellikle çocukluk döneminde teşhis edilir. Erkek çocuklarda kız çocuklarına göre daha sık görülür. Ailesinde ADHD öyküsü olan bireyler, risk altında kabul edilirler. Ayrıca prematur doğum, düşük doğum ağırlığı ve annenin gebelik sırasında sigara kullanması gibi faktörler de riski artırabilir.

İlişkili Diğer Psikolojik Durumlar

ADHD sıklıkla başka psikolojik durumlarla birlikte görülür. Bu durumlar arasında depresyon , anksiyete bozuklukları , öğrenme bozuklukları , otizm spektrum bozukluğu bulunur . Bu eş zamanlı durumlar tanı sürecini karmaşıklaştırabilir tedavi planını etkileyebilir .

Tedavi Yöntemleri ve Çözümler

ADHD tedavisi genellikle çok yönlü bir yaklaşım içerir: davranış terapisi , eğitim , yaşam tarzı değişiklikleri gerektiğinde ilaç tedavisi . Davranış terapisi , aile eğitimi sosyal beceri eğitimi odaklanırken ilaç tedavisi semptomları yönetmede yardımcı olabilir . Tedavi planı her birey için özelleştirilmiş olmalıdır .

Günlük Yaşamda Başa Çıkma Stratejileri

Günlük yaşamda ADHD ile başa çıkmak için çeşitli stratejiler kullanılabilir . Bunlar arasında düzenli rutin oluşturma , görevleri küçük parçalara bölme , hatırlatıcılar kullanma fiziksel aktiviteyi artırma yer alır . Teknoloji kullanımı örneğin uygulamalar planlama araçları da yardımcı olabilir . Destek gruplarına katılmak bilgi paylaşımı duygusal destek sağlayabilir .

Dikkat Dağınıklığı Ve Hiperaktivitesi Testi Nedir?

Dikkat dağınıklığı Ve Hiperaktivitesi Testi,(Conners Adult ADHD Rating Scales – CAARS) ; Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğu’nun (DEHB) değerlendirilmesinde kullanılan kapsamlı bir ölçektir.Conners Yetişkin DEHB Derecelendirme Ölçeği (CAARS); hastaların kendilerinin veya hastalar hakkında bilgi sahibi olan yakınlarının doldurduğu çeşitli formlardan oluşur.
Ölçeğin amacı; DEHB tanısı almış hastaların semptomlarını değerlendirmek değil; aynı zamanda tedavi sürecinde hastaların semptomlarında görülen değişimleri izlemek için dizayn edilmiştir.
Ayrıca Conners Yetişkin DEHB Derecelendirme Ölçeği’nde (CAARS); sadece hasta hakkında bilgi veren yakınlarının değil; hastaların kendi kendilerine de dolduracakları formlar bulunmaktadır.
Böylelikle hasta ile yakınlarının değerlendirmeleri arasındaki farkın ortaya konması amaçlanmaktadır.
Tüm formların doldurulması yaklaşık 10 ila 20 dakika sürmektedir.

Testi uygulayan uzman kişi; hastanın kendisi ile yakınının verdiği bilgilerin karşılaştırılmalı değerlendirmesini yaparak hasta hakkında daha detaylı fikir sahibi olabilmektedir.
Ayrıca bu sayede hasta yakınlarıyla arasındaki iletişimde ortaya çıkan aksaklıkların da giderilmesi hedeflenmektedir.

Test sonucunda elde edilen veriler doğrultusunda ; uzman hekim tarafından ikinci adım yani tedavi süreci planlanabilmektedir.

Ne Zaman Profesyonel Yardım Alınmalı?

Eğer siz veya tanıdığınız bir kişi sürekli dikkatsizlik hiperaktivite dürtüsel davranış sorunlarıyla karşılaşıyorsa profesyonel yardım almak önemlidir . Erken müdahale tedavi sonuçlarını olumlu etkileyebilir . Bir uzmandan destek almak için utangaçlık hissetmemek gerekir çünkü bu tür sorunlar oldukça yaygındır etkili bir şekilde yönetilebilir . Tedavi seçenekleri hakkında bilgi edinmek için uzmana başvurmak ilk adıktır .

Sonuç olarak Dikkat Dağınıklığı Ve Hiperaktivitesi Testi ; DEHB tanısı konmuş kişilerin tedavi süreçlerinin planlanması izlenmesinde yararlanılan pratik uygulanabilirliği yüksek psikometrik özelliklere sahip geçerli güvenilir ölçektir.Tedavi sürecinin her aşamasında objektif ölçütlerle takip edilmesi gereken durumlarda kullanılabilecek en uygun araçtır diyebiliriz.