DEHB’li Çocuğu Olan Ailelere Öneriler

DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu) Nedir ve Nasıl Tanımlanır?

DEHB, dikkat eksikliği, hiperaktivite ve impulsivite gibi belirtilerle karakterize edilen bir nörolojik bozukluktur. Çocukluk döneminde başlayan bu durum, ergenlik ve yetişkinlik dönemine kadar devam edebilir. DEHB’li çocuklar, dikkatlerini toplamakta zorluk yaşarlar, kolayca dikkatleri dağılır ve hiperaktivite gösterirler. Ayrıca, impulsivite nedeniyle düşünmeden hareket etme eğilimindedirler. Bu belirtiler, çocuğun günlük yaşamını, eğitimini ve sosyal ilişkilerini olumsuz etkileyebilir.

Ana Nedenleri Nelerdir?

DEHB’nin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik, çevresel ve nörolojik faktörlerin bir kombinasyonu olduğuna inanılmaktadır. Genetik faktörler, DEHB’nin gelişiminde önemli bir rol oynamaktadır. DEHB’li çocukların ailelerinde, ebeveynlerde veya kardeşlerde de DEHB görülme olasılığı daha yüksektir. Ayrıca, hamilelik sırasında veya erken çocukluk döneminde maruz kalınan çevresel toksinler, DEHB riskini artırabilir. Nörolojik olarak, DEHB’li çocuklarda beyin yapısı ve işlevinde farklılıklar olduğu gözlemlenmiştir. [Hastane]likle, dikkat ve ödül sistemlerini düzenleyen beyin bölgelerinde anormallikler tespit edilmiştir.

Belirtiler ve İşaretler

DEHB’nin belirtileri üç ana kategoride sınıflandırılabilir: dikkat eksikliği, hiperaktivite ve impulsivite.

• Dikkat Eksikliği: Çocuk, detaylara dikkat etmekte zorluk yaşar, görevleri tamamlamakta güçlük çeker ve sık sık dikkati dağılır.
• Hiperaktivite: Çocuk, aşırı hareketlidir, oturması veya hareketsiz kalması gerektiğinde kıpır kıpır eder ve aşırı enerjik görünür.
• Impulsivite: Çocuk, düşünmeden hareket eder, sırasını beklemez ve başkalarının sözünü keser.

Teşhis Süreci ve Yöntemleri

DEHB teşhisi, çocuğun davranışlarının detaylı bir şekilde değerlendirilmesi ve çeşitli ölçütlerin kullanılmasıyla konur. Teşhis sürecinde, çocuğun ebeveynleri, öğretmenleri ve diğer önemli kişilerden bilgi toplanır. Ayrıca, çocuğun fiziksel muayenesi yapılarak, olası diğer sağlık sorunları ekarte edilir. DEHB teşhisinde kullanılan araçlar arasında Conners Ölçeği, Vanderbilt Değerlendirme Ölçeği ve Çocukların DEHB Değerlendirme Ölçeği gibi standartlaştırılmış anketler ve ölçekler bulunur. Bu araçlar, çocuğun davranışlarını sistematik bir şekilde değerlendirerek, DEHB teşhisinin konulmasına yardımcı olur.

Kimler Risk Altında?

DEHB, her yaştan ve sosyoekonomik düzeyden çocukları etkileyebilir, ancak bazı risk faktörleri bulunmaktadır. DEHB’li çocukların ailelerinde genetik yatkınlık olduğu için, ebeveynlerde veya kardeşlerde DEHB varsa, çocukta da DEHB gelişme riski daha yüksektir. Ayrıca, prematurite, düşük doğum ağırlığı ve hamilelik sırasında annenin sigara veya alkol kullanımı gibi çevresel faktörler de DEHB riskini artırabilir. Erkek çocuklarda DEHB daha sık görülmekle birlikte, kız çocuklarında da bu durum ortaya çıkabilir.

İlişkili Diğer Psikolojik Durumlar

DEHB, sıklıkla diğer psikolojik durumlarla birlikte görülür. Bu durumlar arasında öğrenme bozuklukları, anksiyete bozuklukları, depresyon ve davranış bozuklukları bulunur. DEHB’li çocuklar, aynı zamanda otizm spektrum bozukluğu veya tik bozuklukları gibi diğer nörolojik durumlarla da karşılaşabilirler. Bu eşlik eden durumlar, çocuğun tedavisini ve günlük yaşamını etkileyebilir.

Tedavi Yöntemleri ve Çözümler

DEHB tedavisi, genellikle davranış terapisi, eğitim ve ilaç tedavisi gibi bir kombinasyonu içerir. Davranış terapisi, çocuğun ve ailesinin DEHB belirtileriyle başa çıkmalarına yardımcı olur. Eğitim, çocuğun akademik ve sosyal becerilerini geliştirmesine yönelik stratejiler sunar. İlaç tedavisi, DEHB belirtilerini azaltmaya yardımcı olabilir. Tedavi planı, çocuğun bireysel ihtiyaçlarına göre uyarlanmalıdır.

Günlük Yaşamda Başa Çıkma Stratejileri

DEHB’li çocukların aileleri, günlük yaşamda bazı stratejiler uygulayarak çocuğun belirtileriyle daha iyi başa çıkabilirler. Bu stratejiler arasında:

• Çocuğun günlük rutinini yapılandırmak
• Net ve kısa talimatlar vermek
• Olumlu davranışları ödüllendirmek
• Çocuğun enerjisini atması için düzenli fiziksel aktivite imkanı sağlamak

Ayrıca, aileler, çocuğun eğitimini desteklemek için öğretmenlerle işbirliği yapabilir ve çocuğun sosyal becerilerini geliştirmesine yardımcı olabilirler.

DEHB’li Çocuğu Olan Ailelere Öneriler

DEHB’li çocuğu olan aileler, aşağıdaki önerilere dikkat ederek çocuğun yaşam kalitesini iyileştirebilirler:

• Çocuğunuzun güçlü yönlerine odaklanın ve onu teşvik edin.
• Çocuğunuzun günlük rutinini düzenleyin ve ona bir yapı sağlayın.
• Çocuğunuzla açık ve net bir şekilde iletişim kurun.
• Çocuğunuzun duygusal ihtiyaçlarına dikkat edin ve ona destek olun.
• Aile olarak bir araya gelerek, çocuğunuzun tedavisini ve günlük yaşamını destekleyin.

Ne Zaman Profesyonel Yardım Alınmalı?

Eğer çocuğunuzun davranışlarında endişe verici belirtiler görüyorsanız, bir uzmandan profesyonel yardım almaktan çekinmeyin. DEHB teşhisi ve tedavisi, uzman bir ekip tarafından yapılmalıdır. Ayrıca, eğer çocuğunuzun tedavisi sırasında belirtilerde bir değişiklik veya kötüleşme görüyorsanız, tedavi planını gözden geçirmek için uzmana başvurmalısınız.

Sonuç olarak

DEHB, çocukluk döneminde başlayan ve yaşam boyu sürebilen bir durumdur. Doğru tanı ve tedaviyle, DEHB’li çocuklar, belirtileri kontrol altına alabilir ve sağlıklı, başarılı bir yaşam sürebilirler. Ailelerin, çocuğun ihtiyaçlarına yönelik destek vermesi ve uzmanlarla işbirliği yapması, çocuğun yaşam kalitesini önemli ölçüde iyileştirebilir.